Elektronik Para Sistemi (EPS)
Sanayi devriminin dünyayı ne kadar değiştirdiği bugün herkesçe malumken içinden geçtiğimiz çağda bilgi devrimini yaşadığımız da bir gerçektir. Bilgi devrimi henüz tamamlanmamış, her geçen gün artan işlem hızı, veri depolama ve iletim kapasitesi, artan mobil uygulamalar, kısacası hayatımıza her geçen gün daha da fazla giren teknoloji bunu doğrulamaktadır.
Şüphesiz, günümüzde kullandığımız kredi kartlarıyla, elektronik fon transferi sistemiyle ayak seslerini duyduğumuz, gelecekte hayatımıza daha yoğun bir şekilde girecek teknolojilerden birisi de Elektronik Para Sistemi teknolojisi olacaktır. Sanayi devriminde olduğu gibi bilgi devriminde de milletçe treni kaçırma ya da arkadan gelen trene binme lüksüne sahip değiliz. Sonradan uygulayanların değil öncü olup yön verenlerin büyük devletler planında muasır medeniyet seviyesinin üzerine çıktığını tarih göstermektedir.
Elektronik Para Sistemi, vatandaşın kağıt para kullanmadığı, bunun yerine elektronik cihazlar ile alış veriş işlemlerini gerçekleştirdiği, herkesin cihazının kendisine tanımlı olduğu ve bu sayede yüksek düzeyde takip edilebilirliğin sağlandığı, kayıtdışının önüne geçildiği ve suç ile mücadelede devletin daha rahat takip-tespit çalışmaları yapabileceği, dolaşımdaki paranın doğrudan bankacılık sistemine aktarılarak yatırıma dönüşmesinin sağlanabileceği, vergilendirme politikalarının kişiye-duruma-mala ve mekana bağlı olarak dinamik işletilebileceği, her türlü kalpazanlık ve sahteciliğin önüne geçildiği, kısaca ticaretin ve ekonominin topyekün elektronik ortamda gerçekleştiği bir sistemdir.
Depolama, veri transferi ve veri işleme sistemlerindeki hızlı gelişim gelecekte devletlerin bu sisteme geçeceğinin açıkça sinyalini vermektedir. Elbette avantajları olduğu gibi dezavantajları da olacaktır. Örneğin bilgi sistemlerinin yedeklenmesi, askeri saldırı, terör saldırısı ve doğal afet risklerine karşı sistemin idamesinin planlanması gibi bir takım güçlükleri de işin doğası gereği karşımıza çıkmaktadır. Bunun yanında böyle bir sistemi kurabilmek için Milli İşletim Sistemi, Milli Veritabanı Yönetim Sistemi Yazılımı gibi gereklerin sağlanması önemlidir.
Elektronik Para Sistemi kısa ve orta vadeli değil, uzun vadeli planlar içerisinde yer alabilecek bir projedir. Öte yandan, mevcut teknolojik seviye ve olanaklar dahi günümüzde böyle bir sistemi kurmak için henüz pahalı da olsa kabiliyet olarak yeterlidir. Kredi kartı teknolojisi, temassız ödeme teknolojisi, 3N-4N gibi kablosuz veri aktarım teknolojileri, internet bankacılığı, mobil bankacılık teknolojileri ve biyometrik kimlik doğrulama sistemleri Elektronik Para Sistemi teknolojisinin bileşenleridir ve günümüzde başarıyla uygulanmaktadır. Ancak böyle bir sistemin getireceği riskleri sıfıra yakın düzeye kadar minimize edecek modeller henüz akademik çevreler tarafından bırakın ortaya konmayı, tartışılmaya dahi başlanmamıştır. Milli Elektronik Para Sistemimizi nasıl oluşturabileceğimiz akademik çevreler tarafından ele alınmalı, konu üzerine araştırmalar yapılmalı, tezler, makaleler, kitaplar yazılmalıdır.
Uzun vadede böyle bir sisteme geçişin gerekeceği öngörüsü ile Milli İşletim Sistemi çalışmalarına
yeniden gereken önem verilmelidir. Devletçe teşvik edilmeli, yabancı işletim sistemi lisansının gereksiz kullanımından kamu sektörü şiddetle sakındırılmalıdır. Özel sektör için de yerli işletim sistemi alternatiflerinin kullanılması teşvik edilmelidir.
Yine aynı düşünce ile Milli Veri Tabanı Yönetim Sistemi(VTYS) geliştirilmelidir. Bugün maalesef devletimizin en kritik bilgilerinin çok büyük bir kısmı yabancı kaynaklı şirketlerin yazılımlarında ve sistemlerinde saklanmaktadır. Bunun da başlı başına bir güvenlik riski oluşturduğu açıktır. Milli güvenliğimizin temelini oluşturan kritik kurumlarımızda Oracle, MSSQL ya da DB2 VTYS yazılımları kullanılmaktadır. Bunlara ödenen lisans ücretleri ile rahatlıkla yerli VTYS ve işletim sistemlerinin geliştirilebileceğini düşünmekteyiz. Nasıl ki insansız hava aracı aldığımız maliyete yakın bir maliyetle kendi insansız hava aracımızı yaptıysak, kendi yazılımlarımızı da dışarıya ödediğimiz mali kaynak ile yapabiliriz.
Elektronik Para Sistemi ile kimin, nerede, ne zaman, kim ile para alışverişi yaptığı takip edilebilir. Kara para ile mücadelede son derece etkin olacağı açıktır. Mali suçların yanında diğer suçlarda da suçluların hareket sahasını daraltacağından suçla mücadelede devlete önemli bir güç verecektir. Aynı zamanda, bu sistem sayesinde devlet, dinamik vergi politikaları da uygulayabilir. Örneğin bir kişinin aylık gelirinin %60'ına kadar olan harcamalarında %8, %60'ından sonraki harcamalarında %18 Kdv uygulanarak vatandaş tasarrufa teşvik edilebilir. Bu tersi için de geçerlidir ve dinamik vergi politikalarını devlet konjonktüre göre belirleyebilir. Hatta yukarıdaki örnekte olduğu gibi bir eşik değeri belirlemek yerine matematiksel bir formüle dayalı olarak da politikalar modellenip uygulanabilir. Tüm bu örnekleri vermekteki maksadımız, Elektronik Para Sistemi konusunun sadece bilişim alanı için değil finans, maliye, ekonomi, emniyet, ulusal güvenlik gibi alanlarda da büyük etkiler yaratabilecek, büyük fırsatlar doğurabilecek bir proje olduğunun altını çizmektir.
Diğer taraftan, böyle bir sistemin geliştirilmesi milli hedef olarak konduğunda, şüphesiz ülkedeki teknolojik gelişmeyi ve bilgi birikimini arttırıcı etkisi olacaktır. Tarihte J.F.Kennedy'nin ABD için koyduğu aya gitme hedefinin ülkenin teknolojik gelişiminde nasıl bir etki yarattığı malumdur.
EPS ütopik bir fikir olarak algılanmamalıdır. Gelişen bilgi teknolojilerinin eninde sonunda ülkeleri böyle bir sisteme götüreceği ortadadır. Bu nedenle şimdiden, daha dünya böyle bir sistemi gündemine dahi almıyor, tartışmıyorken bizim bilgi toplumu stratejilerimizi bu doğrultuda belirlememiz, geleceğe dair hesaplarımızda bu ihtimali de değerlendirmemiz gerekmektedir. Nasıl ki sanayi devrimi içinde buhar gücü kullanılırken içten yanmalı motorların icadıyla birlikte sanayileşme hızlanmış ve sanayi devrimini takip eden ülkeler ile takipte geç kalan ülkeler arasında makas açılmıştır, gelecekte de Elektronik Para Sistemi ya da Elektronik Ekonomiye geçen ülkeler ile geçmeyen ülkeler arasındaki refah farkı makasının benzer şekilde açılacağı kuvvetle muhtemeldir.
Devam eden Akıllı Kimlik Kartı Projesi de Elektronik Para Sistemi Projesi için bir ön adım olarak
değerlendirilebilir. Bu meyanda, akıllı kimlik kartlarına e-cüzdan özelliğinin katılmasına dönük çalışmalar yapılmalıdır.
Milli İşletim Sistemi ve Milli Veri Tabanı Yönetim Sistemi
Her ne kadar yukarıda Milli İşletim Sistemi ve Milli Veri Tabanı Yönetim Sistemi geliştirilmesi, uzun vadede muhtemelen geliştirilecek bir Elektronik Para Sisteminin (EPS) gereği olarak sunulmuşsa da, bu sistemlerin geliştirilmesi için EPS'ye geçiş dışında da pek çok neden vardır. Bu gerekçeler, dışa bağımlılığın azaltılması, sermayenin yurt içinde kalması, nitelikli insan gücünün ve milli bilgi birikiminin arttırılması, bilgi güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilirlik olarak özetlenebilir.
Milli Veri Tabanı Yönetim Sistemi zaten gündemimize gelmemiş bir konudur. Milli İşletim Sistemi konusunda ise yetersiz de olsa gündemimizde olan ancak son zamanlarda ihmal edildiği görülen bir konudur. Bu iki milli yazılımın geliştirilmesi ve idamesi noktasında devletimiz her türlü girişimde bulunmalı, özendirici politikalar gütmelidir.
